یادداشت های ویژه

زادروز حکیم ابوالقاسم فردوسی

رازِ ماندگاری فردوسی
 
دکتر سید مهدی طباطبایی
عضو هیئت علمی گروه زیان و ادبیات فارسی
 

به‌راستی چه عاملی باعث شد تا دهقان‌زاده‌ی ایرانیِ سدة پنجم، بر تارکِ شعر فارسی بنشیند و تا مرتبه‌ای قدردکتر طباطبایی.jpg بیند که داوریِ صاحبِ «تاریخ سیستان» درباره‌ی او نادرست شود که: «رنجِ خویشتن ضایع کرد و برفت، هیچ عطا نایافته»؛ آن‌هم در سده‌ای که ویژگی‌اش، فراوانیِ شاعران و پُرشعریِ آنهاست، و درباری که هرکه به آن پیوست، از خُمول و بی‌قدری رَست؟
خلاف‌آمدِ فردوسی‌ آن است که از دربار روی‌گردان می‌شود و گریزان، اما توگویی خود بهتر از همه می‌داند که تا همیشه می‌ماند:
 
نمیرم از این پس، که من زنده‌ام
که تخم سخن را پراکنده‌ام
آری؛ فردوسی با سرودنِ شاهنامه، آیینه‌ای فراروی ایرانیان داشت و تبارنامه‌ی آنان را نگاشت تا هویتِ خویش را در آن متبلور بینند و گلِ اعتبار چینند.
امروز هم اگر اهلِ دلی، ارادتی آرد و گوش فراسپارد، جام معرفت او را خواهد نوشید و کلامش را از کنگره‌ی عرش خواهد نیوشید که:

بیا تا جهان را به بد نسپَریم
به کوشش همه دستِ نیکی بریم

نباشد همی نیک‌وبَد پایدار
همان بِه که نیکی بود یادگار