کتابخانه مرکزی،
مرکز اسناد و موزه

گردهمایی روسای کتابخانه‌های مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه‌های کشور در روز ۲۴ آبان ۱۴۰۴ در تالار علامه امینی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران برگزار شد. به منظور گرامیداشت هفته کتاب، کتابدار و‌کتابخوانی و تاکید بر اهمیت کتابخانه‌های دانشگاهی و پژوهشگاهی، این گردهمایی با محوریت «اشتراک تجریبات در طراحی، بازتعریف و بروزرسانی خدمات کتابخانه‎های دانشگاهی متناسب با دانشگاه‎های نسل جدید» با حضور 110 مدیر از کتابخانه‌های دانشگاهی و پژوهشگاهی از سراسر کشور، اساتید رشته علوم اطلاعات و دانش‌شناسی، رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات و گروهی از همکاران ایشان، رئیس و هیات مدیره انجمن علمی کتابداری و اطلاع رسانی برگزار گردید. خانم دکتر سپیده عبدالکریمی معاون کتابخانه مرکزی، مرکز اسناد و موزه دانشگاه شهید بهشتی به عنوان نماینده کتابخانه مرکزی این دانشگاه در این گردهمایی شرکت کردند.

در ابتدا دکتر رسول جعفریان، رئیس کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران از وضعیت آرشیو اسناد و منابع قدیمی دانشگاه‌ها، روند فهرست‌نویسی، توسعه خدمات دیجیتال و چالش‌های موجود در نظام کتابخانه‌ای کشور گزارشی ارائه کردند.  دکتر جعفریان با ارائة آمار اجمالی، از وجود ۷ هزار عنوان کتاب چاپ سنگی در ۱۱ هزار نسخه و مجموعه ارزشمندی از نشریات و نسخه‌های خطی و. بیش از ۴۰ هزار کتابچه و نسخه خطی فهرست‌برداری‌شده در کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران خبردادند.

در ادامه، دکتر محمد زره‌ساز، رئیس انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران مطالبی حول سه محور اصلی بیان کردند:

- فقدان سیاست ملی هماهنگ در حوزه‌ خدمات اطلاعات علمی و کتابخانه‌ای

 -ناهمگونی زیرساخت‌ها و بودجه‌ها در دانشگاه‌ها

-تغییر بنیادین در ماهیت نیازهای کاربران دانشگاهی

سپس دکتر محمد حسن‌زاده رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایران‌داک) هفته کتاب و روز کتابدار را تبریک گفتند و از برگزارکنندگان و همکاران ایرانداک تشکر کردند. ایشان در ادامه افزودند که «کتابخانه امروز دیگر صرفاً مخزن منابع نیست، بلکه بخشی از حاکمیت علمی و پشتیبان پژوهش، آموزش و نوآوری است. در بسیاری از کشورها، کتابخانه «مرکز هوشمندی علمی» است و داده‌های علمی و تحلیلی را برای تصمیم‌سازی ارائه می‌کند و رشد فناوری‌های دیجیتال، کلان‌داده، هوش مصنوعی و یادگیری الکترونیکی، تحول کتابخانه‌ها را الزامی کرده است. تداوم روش‌های سنتی پاسخگوی نیازهای جدید دانشگاهیان نیست و باید زیرساخت‌ها، نیروهای انسانی و خدمات بازنگری شود» و موارد ذیل رو به عنوان چالش‌های اصلی بیان کردند:

• نبود یکپارچگی میان سامانه‌های پژوهشی، آموزشی و کتابخانه‌ای
• کمبود تخصص‌های داده و هوش مصنوعی
• ضعف در ارائه خدمات تحلیلی برای مدیریت دانشگاه
• کاهش استفاده از منابع چاپی و نیاز به بازطراحی خدمات دیجیتال
• نبود مدل‌های ارزیابی عملکرد متناسب با نقش‌های جدید

ایشان با تاکید بر نقش فعال ایرانداک در ایجاد شبکه ملی کتابخانه‌های دانشگاهی، فهرستگان ایران، سامانه‌های انتشارات دانشگاهی، آمار کتابخانه‌ها، مجلات دسترسی آزاد، استانداردهای کتابخانه‌های دانشگاهی، ابزارهای سازماندهی دانش، و برگزاری نشست‌های علمی، به فراهم شدن زیرساخت لازم برای ارتقای کتابخانه‌ها اشاره کردند.

در ادامه، دکتر یداله اردوخانی، مدیرکل دفتر حمایت و پشتیبانی امور پژوهشی وزارت علوم تحقیقات و فناوری  به عنوان آخرین سخنران این بخش، ضمن قدردانی از تلاش‌های انجام شده در راستای تقویت جایگاه کتابخانه‌های دانشگاهی و نقش آنها در ارتقا دانش، کتابخانه را قلب دانشگاه معرفی نمودند. همچنین حرکت به سمت هوشمندسازی کتابخانه ها و آموزش بکارگیری ابزارهای نوین بخصوص هوش مصنوعی به کتابداران را  اجتناب ناپذیر دانستند.نخستین بخش از گزدهمایی با پرسش حضار و پاسخگویی دکتر اردوخانی و دکتر حسن‌زاده پایان یافت. در ادامة گردهمایی در مورد مهم‌ترین اقدام‌های انجام‌شده در کتابخانه‌های دانشگاهی و پژوهشگاهی، تعامل و شبکه‌سازی مدیران این کتابخانه‌ها، چالش‌های هوش مصنوعی در کتابخانه‌ها و راهکارهای رویارویی با این چالش‌ها سخن گفته شد. در انتها و در آخرین بخش از گردهمایی مذکور، انتقال تجربیات و برنامه‌های مدیران برای ارائه خدمات نوین و تحول در کتابخانه‌های دانشگاهی به بحث گذاشته شد. در این گردهمایی از مدیران پیشکسوت کتابخانه‌های دانشگاهی نیز تقدیر به عمل آمد. ​​​​​​​